Kademeli emeklilik talepleri kapıların ‘şimdilik’ kapanmasına rağmen devam ederken Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından gelen açıklama dikkat çekti. Buna göre SGK dengesine önemli ölçüde etki eden EYT’ye ilişkin veriler ortaya çıktı.
Emekli olan EYT'lilerin 919 bininin sigortalı olarak çalışmaya devam ettiği görüldü. 2023 yılında 2 milyon 194 bin kişiye yaşlılık aylığı bağladı. Toplam emekli sayısı 15,2 milyona ulaştı.
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan kademeli emeklilik taleplerine olumsuz yanıt vermiş, “Staj sigortası ve kademeli emeklilikle ilgili bir çalışmamız yok” demişti. Ancak 1999-2008 arası sigortalılar EMADDER çatısı altında kademeli emeklilik talebini sürdürüyor. EYT’yi kıl payı kaçıranlar 1 gün için 17 yıl fazladan çalışacakken Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) dikkat çeken bir veri yayımladı.
Buna göre 2023’te SSK yani 4A kapsamında 1 milyon 925 bin, Bağ-Kur yani 4B kapsamında 183 bin, Emekli Sandığı 4C kapsamında ise 86 kişiye emekli maaşı bağlandı. Böylece yaşlılık aylığı bağlanan toplam kişi sayısı 2 milyon 193 bin 791 oldu. Toplam emekli sayısı da 2023 yılında 15.2 milyon kişiye ulaştı.
Emekli EYT’linin yarısı çalışmaya devam ediyor
Habertürk’ün aktardığı bilgiye göre, emekli olduktan sonra sigortalı çalışmaya devam edenler için sosyal güvenlik destek primi (SGDP) ödeniyor. SGDP’ne tabi emekli çalışan sayısı 2022 yılında 945 bin iken 2023 yılında 1 milyon 865 bin kişiye yükseldi. Sigortalı çalışan emekli sayısı 919 bin kişi arttı. Geçen yıl emekli olan EYT’lilerin yaklaşık yarısının sigortalı çalışmaya devam ettiği görüldü.
SGK’nın dengesini bozacak rakam
Sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliği açısından 1 çalışana 3 emekli olması gereken aktif/pasif dengesi 2023 yılında önemli ölçüde bozuldu. 2022 yılında 1 emekliye karşılık 2,01 çalışan şeklinde olan aktif/pasif dengesi 2023 yılında 1 emekliye karşılık 1,67 çalışan seviyesine düştü.
Aktif sigortalı verileri daha yakından incelendiğinde ise aktif/pasif oranı göründüğünden daha vahim bir tabloya işaret ediyor.
9/12/2016 tarihinden itibaren 6764 sayılı Kanunla yapılan düzenleme ile mesleki ve teknik ortaöğretim sırasında staja tabi tutulan öğrenciler, mesleki ve teknik ortaöğretim sırasında tamamlayıcı eğitim ya da alan eğitimi gören öğrenciler iş kazası ve meslek hastalığı yönünden sigortalı sayılmaya başladığından aktif sigortalı olarak değerlendiriliyorlar. Bu şekilde aktif sigortalı sayılan stajyer, kursiyer ve çırakların sayısı 1 milyon 854 bin kişiyi buluyor.
Aktif sigortalılar arasında gösterilen 460 bin zorunlu tarım BAĞ-KUR’lu, primlerini düzenli ödemeyen kişilerden oluşuyor.
1 emekliye 1,48 çalışan düşüyor
Ek-5 maddesi kapsamında primini kendisi ödeyen tarım işçileri, ek-6 maddesi kapsamında primini kendisi ödeyen taksi dolmuş şoförleri ve sanatçılar, ek-9 maddesi kapsamında ayda 10 günden az çalışan ve sadece iş kazası primi ödenenler ile ceza ve tevkiflerindeki atölyelerde çalıştırılan tutuklu ve hükümlüler de “Diğer sigortalılar” kaleminde izleniyor. Bunların sayısı da 2023 yılında 452 bin kişiye ulaşıyor.
Fiilen uzun vadeli sigorta kollarına tabi prim ödemeyen veya primini kendisi ödediği için düzenli ödeme yapamayanların sayısı 2022 yılında 3 milyon 77 bin, 2023 yılında ise 2 milyon 766 bin kişi oldu. Bu kişiler aktif sigortalı sayısından düşüldüğünde gerçek aktif/pasif dengesi 2022 yılında 1,77 iken 2023 yılında 1,48’e geriledi.
