Filistin’in BM süreci 1974’te FKÖ’nün Genel Kurul’da gözlemci statüsü almasıyla başladı. 1988’de bağımsızlık ilanıyla bu statü Filistin’e devredildi. 2012’de ise BM Genel Kurulu, Filistin’i “üye olmayan gözlemci devlet” konumuna yükseltti. Ancak bu statü, tam üyeliğin getireceği oy hakkı ve diplomatik avantajları sağlamıyor.
ABD’nin vetosu süreci kilitliyor
BM’de tam üyelik için Genel Kurul’un yanı sıra Güvenlik Konseyi’nin tavsiyesi gerekiyor. 15 üyeden en az 9’unun onayı yeterli olsa da daimi üyelerden birinin vetosu başvuruyu engelleyebiliyor. ABD, İsrail’in güvenliğini gerekçe göstererek defalarca veto kullandı. Nisan 2024’teki son oylamada 12 ülke “evet” dedi, ancak ABD vetosu nedeniyle süreç yine çıkmaza girdi.
Avrupa’dan güçlü destek
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Salman tarafından başlatılan girişim kapsamında “New York Bildirisi” kabul edildi. Türkiye, İrlanda ile birlikte “İki Devletli Çözümün Korunması” başlıklı çalışma grubunun liderliğini üstlendi.
Fransa, Cumhurbaşkanı Macron aracılığıyla Filistin’i resmen tanıyacağını duyururken, İngiltere Başbakanı Keir Starmer da benzer bir adım atacaklarını açıkladı. Böylece BM Güvenlik Konseyi’nin beş daimî üyesi arasında Filistin’i tanımayan tek ülke ABD kalacak.
Yeni tanımalar kapıda
Konferans sırasında Kanada, Avustralya, Belçika, Lüksemburg ve Malta gibi ülkelerin de Filistin’i tanıması bekleniyor. Son bir yılda Norveç, İspanya, Slovenya ve İrlanda tanımıştı. AB içinde ise Almanya, Hollanda, Avusturya, Macaristan ve İtalya hâlâ tanımayan ülkeler arasında.
Filistin’i hâlen tanımayan ülkeler var
Filistin, 1988’de bağımsızlığını ilan ettiğinden bu yana BM üyesi 193 ülkeden 147’si tarafından tanındı. Ancak Filistin'i henüz tanımayan ülkeler şöyle:
Almanya, ABD, Andorra, Avusturya, Danimarka, Eritre, Estonya, Fiji, Finlandiya, Güney Kore, Hırvatistan, Hollanda, İsrail, İsviçre, İtalya, Japonya, Kamerun, Kiribati, Kuzey Makedonya, Letonya, Lihtenştayn, Litvanya, Marshall Adaları, Mikronezya, Moldova, Monako, Myanmar, Nauru, Palau, Panama, Samoa, Singapur, Solomon Adaları, Tonga, Tuvalu, Yeni Zelanda ve Yunanistan. Genel Kurul sırasında 10 ülkenin daha Filistin’i tanıması bekleniyor.
İki devletli çözüm ve İsrail’in tavrı
İki devletli çözüm; başkenti Doğu Kudüs olan, 1967 öncesi sınırlara yakın bir Filistin devleti kurulmasını öngörüyor. İsrail ise buna karşı çıkıyor. Başbakan Netanyahu, açıkça “Filistin devleti kurulmayacak” mesajı verirken, Batı Şeria’daki yeni yerleşim projeleri Filistin topraklarını bölmeyi hedefliyor.
