Hakaret suçu, Türk Ceza Kanunu 125. maddesinde düzenlenmiştir. Hakaret suçunun temel halinin cezası üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezasıdır. Hakaret suçunun kamu görevlisine karşı veya diğer nitelikli hallerle işlenmesi halinde suçun cezasının alt sınırı 1 yıldan az olamaz. Hakaret suçunun alenen işlenmesi halinde ise suçun temel halinin cezası 1/6 oranında arttırılır. Hakaret sayılmayan kelimeler ve sözler kanunda tek tek sayılmamıştır. Yargıtay’ın yerleşik kararlarıyla belirlenen, kategorik bir biçimde hakaret sayılmayan sözler şunlardır:
• Beddua niteliğindeki kelimeler. Örneğin, “Allah senin belanı versin”, “Allah senin canını alsın”, “Allah seni bildiği gibi yapsın”, ” Yarını göremezsin inşallah” şeklindeki sözler beddua niteliğinde sözler olup hakaret suçunu oluşturmaz.
• Eleştiri veya ağır eleştiri niteliğinde kelime ve sözler. Örneğin, “dinsiz”, “imansız”, şeklindeki sözler eleştiri mahiyetindedir.
• Kaba hitap ve nezaket dışı kelime ve sözler. Örneğin, bir kimseye yönelik “bilgisiz”, “terbiyesiz”, “tecrübesiz”, “siz kimsiniz lan”, “çemkirme” şeklindeki sözler kaba söz ve hitap mahiyetinde olup hakaret suçunu oluşturmaz.
• Salt rahatsız edici kelime ve sözler. Örneğin, “zavallı insansın”, “iki ruhlusun”, “doktora git sen ne karışıyorsun lan”, “siz çetesiniz” şeklindeki sözler rahatsız edici nitelikte olup hakaret suçunu oluşturmaz
Hakaret suçu iddiasıyla şikayet edilen durumda, asliye ceza mahkemesi kelimelerin hakaret niteliği taşıyıp taşımadığını araştıracaktır. Asliye ceza mahkemesi hakaret davası sürecinde taraflar arasında gerçekleşen olay veya durumda failin hakaret etme kastı ile hareket edip etmediği araştırılacaktır. Somut olayda önemli olan fiilin şahsı toplum içinde değersizleştirme veya itibarını zedeleme niteliği taşıyıp taşımadığıdır. Sosyal medya kullanımının arttığı bu dönemde “Hangi kelimeler hakarete girer?”, “Hangi kelimeler hakaret sayılmaz?” gibi sorular daha çok önem kazanmıştır. Zira sosyal medya kullanıcıları bu ayrımı bilmediği için çoğu zaman farkında olmadan hakaret suçu işlemekte ve Asliye Ceza Mahkemesi’nde yargılanmaktadırlar.
Hangi kelimelerin hakaret sayılmayacağı, hangi kelimelerin hakaret olarak kabul edileceği Türk Ceza Kanununda tek tek sayılmamıştır. Fakat kanunda hakaret suçunun tanımı yapılmıştır. Hakaret suçunun oluşabilmesi için hangi unsurların olması gerektiği belirtilmiştir. İlk olarak hakaret suçunun oluşabilmesi için kişinin söylemiş olduğu sözler, karşı tarafın şerefini, haysiyetini veya itibarını zedelemeli ve kişiyi küçük düşürecek sözler olmalıdır.
Hakaret Sayılmayan Kelimeler Nelerdir?
Türk Ceza Kanunu kapsamında hakaret suçu oluşmaması için 2 durum olmalıdır. Bunlardan ilki suçun unsurları oluşmaması, ikincisi hukuka uygunluk sebepleridir. Suçun unsurları oluşmadığı durumlarda kaba ve nezaket dışı söz olarak değerlendirmektedir. Hakaret sayılmayan kelimeler Yargıtay kararları ışığında;
• Haysiyetsiz
• Nankör
• Adın batsın
• Kukla
• Adam değilsin.
• Sana diploma verenin
• Eşkıya
• Kim oluyorsun
• Tombaladan müdür
• Siz polis misiniz lan
• Dört gözlü
• Suratsız seni
• Beceriksiz herif
• Savcıysanız savcılığınızı bilin
• Sen mafyanın avukatı mısın
• Ne var lan, bizi mi döveceksiniz
• Siz kimsiniz lan
• Yalan söylüyorsun
• Cins midir nedir
• Sahtekarlık yapma, oğlum sen laftan anlamıyor musun
• Sen kimsin bana ilaç içirmeye çalışıyorsun, sen dünkü çocuksun
• Senin dinin maneviyatın eksik, sana dini öğretmem lazım
• Meziyetsiz
• Seni paramla satın alırım
• Karaktersiz
• Lanet gardiyan
• Aç gözlü
• Görmemiş
• İhanet ediyorsun
• Bilgisiz
• Tecrübesiz
• Karı gibi adamsınız
• Allah belanı versin
• Beddua
• Sen kim oluyorsun
• Dinsiz
• İmansız
• Ukalalık yapma
• Size de kurumunuza da başlarım
• Çemkirme
• Aciz zavallı insansın. Şu haline bak
• Şizofren hastasısın, iki ruhlusun, doktora git
• Sen ne karışıyorsun lan
• Sen insan mısın
• Siz çetesiniz, defolun gidin vicdansızlar
• Hakime siz açıkça taraf tutuyorsunuz
• Eğitimsiz
• Lan polis oldunuz da ne oldunuz, senin psikolojin bozuk
• Beğenmiyorsan başka kapıya git
• Defol evimden
• Allah senin belanı versin
• Allah senin canını alsın
• Allah seni bildiği gibi yapsın
• Yarını göremezsin inşallah
• Allah senin çocuklarından çıkartsın bu acıyı
• Hepiniz yiyicisiniz, bu memleketi yediniz bitirdiniz
• Sen çok tehlikeli birisin
• Körler sağırlar birbirlerini ağırlar
• Beni karakola götürecek adam anasının karnından doğmadı
• İhanet ediyorsun
• Görmemiş
• Oğlan
• Adın batsın
• Pis olan sensin
• Lan kelimesi
• Defolun
• Sen bu işi bırak domates sat
• Çek lan arabanı kapımın önünden…
• Sen beş para etmez bir insansın, hayatta güvenilebilecek en son insansın ve sen vicdansız bir insansın…
• Basitsin, sizin gibi insanların Allah’ı olduğuna inanmıyorum…
• Vicdansız herifler…
• Allah belanı versin, ne biçim insansınız…
• Senin dinin maneviyatın eksik, sana dini öğretmem lazım…
• Çiftlik ağası…senin çenen çok düşük. Sesin çok çıkıyor.
• Sana ne kızım, sen kimsin, dağdan gelip bağdakini kovuyorsun…
• Buraya bir daha gelme lan oğlum…
• Siz genişsiniz…
• Amele karısı…
• Git hangi orospuyla gezersen gez…
• Sen zenginden yanasın, sen benim yerimi zorla aldın…
• M…benim paramı nasıl yedin, hiç utanmadın mı terbiyesiz…
• Oynaşma
• Amk yerinde herkes işini yapacak
• Delikanlı değilsin, sen karısın…
• Herkes haddini bilsin, lanet olsun, yazıklar olsun…
• Yaşlısın, gözlerin görmüyor, sen git gençler gelsin…
• Genç, sen daha küçüksün, ağabeylerin gelsin sana öğretsinler bana nasıl davranacağını…
• Allah büyüktür, Allah senin de belanı versin…
• Siz benim anneme ne yapıyorsunuz, bırakın annemi lan….
Üstte sayılan sözler karşı tarafın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmadığı gerekçesiyle hakaret suçundan ceza verilmez. Kaba ve nezaket dışı değerlendirmektedir.
“…Keza, kişiye herhangi bir olayla irtibatlandırmadan, soyut olarak yakıştırmalarda bulunulması hâlinde de, hakaret suçu oluşur. Kötü bir niteliği veya huyu ifade eden sözler, somut bir fiil veya olguyla irtibatlandırılmadıkları halde, yine de hakaret suçunu oluştururlar. Örneğin, bir kimseye “serseri”, “alçak”, “hayvan” denmesi hâlinde, somut fiil isnadı söz konusu değildir. Aynı şekilde kişiye soyut olarak “hırsız”, “rüşvetçi”, “sahtekâr”, “fahişe” gibi yakıştırmalarda bulunulması hâlinde de hakaret suçu oluşmaktadır. Kişinin bedenî arızasını ifade etmekle veya kişiye bir hastalık izafe etmekle de hakaret suçu işlenmiş olur. Örneğin, kişiye “kör”, “şaşı”, “topal”, “kambur”, “kel” vs. demekle; kişiye “psikopat”, “frengili” veya “AIDS’li” demekle, hakaret suçu işlenmiş olur…”
Hukukta Hakaret Sayılmayan Kelimeler
İnternet kullanımının insan hayatına sağladığı kolaylıklar gözlemlendiğinde hiç şüphesiz interneti yüzyılın en değerli buluşu olarak kabul etmek gerekir. Fakat bu kadar faydalı bir iletişim aracı olmasına karşın internet ve sosyal medya doğru amaçlar için kullanılmadığı takdirde en tehlikeli silah olmaktadır. Verdiği zarar ile kişilerin maddi ve manevi bütünlüğüne karşı büyük sonuçlara neden olmaktadır. Hakaret suçunun unsurlarını oluşturan ifadeler belli özel koşullar altında suç kabul edilmemektedir. Yani hakaret edilse dahi bu durumlar varsa suç oluşmayacaktır.
• Hakkın icrası
• İhbar ve şikayet hakkı
• Eleştiri hakkı
• Savunma hakkı
• Mağdurun rızası
• Karşılıklı hakaret
• Haksız fiile karşı hakaret
• Kanun hükmünü icra
• Emrin yerine getirilmesi
• İddia ve savunma dokunulmazlığı
• Haber verme hakkı
• Ailenin terbiye ve disiplin hakkı
• Suç nedeniyle hakaret edilen hakkında kesinleşmiş bir mahkumiyet kararı verilmesi halinde, isnat ispatlanmış sayılır. Hakaret suçunun işlendiğinden bahisle açılan davanın görüldüğü mahkeme, yapılan somut vakıa isnadının bir suç oluşturması durumunda, bu suçun gerçekten işlenmiş olup olmadığının ortaya çıkarılmasını beklentisi mesele kabul ederek, bu nedenle açılmış veya açılacak olan davanın sonucunu beklemelidir. İsnadın doğruluğunun ispatı, ancak isnat konusu suç vakıası dolayısıyla açılan ceza davası bağlamında ilgili mahkemede söz konusu edilebilir.
Hakaret Sayılmayan Kelimeler Yargıtay
Hakaret suçunun oluşabilmesi için, söylenen sözlerin kişilerin onur, şeref ve saygınlığımı rencide edici boyutta olması aramaktadır. Kaba hitap tarz niteliğindeki sözlerin hakaret suçunun oluşumuna vücut vermeyeceği, bu sözlerin söylenmesi ile hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığı Yargıtay’ın çeşitli kararlarında vurgulanmaktadır. Kaba hitap tarzı niteliğindeki sözlerin neler olduğu konusunda Yargıtay birtakım ölçütler koymuştur. Bu durum olaya, zamana, yere, ortama, kişilere göre değişebilmektedir.
Hakaret suçlarında korunan hukuki değer, kişilerin onur, şeref ve saygınlığıdır. Hakaret suçunun oluşabilmesi için, davranışın kişiyi küçük düşürme amacıyla gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bir hareketin hakaret niteliğinde olup olmadığı bazı hallerde nispilik arz eder. Yani hakaret olduğu iddia edilen eylem, zamana, yere ve duruma göre değişebilir. Suç nasıl işlenirse işlensin sesli, yazılı veya görüntülü iletiyle işlenmesi halinde hakaret suçunun cezası verilir. Yeni düzenleme de hakaretin işlenmesi bakımından huzurda hakaret ile gıyapta hakaret arasında herhangi bir fark öngörmüş değildir. fiilin iletiyle işlenmesini huzurda hakaretin bir unsu nu olmaktan çıkarmıştır. iletiler artık huzura eşit sayılan araç değildir.
• ‘’Yöneticiden sözde vekalet alan sözde avukat’’ ifadesi onur şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp kaba ve incitici davranış niteliğindedir.(Yargıtay 4. CD E:2013/2017 K:2014/9634 T: 27.03.2014)
• ‘’Sen başına buyruk hareket ediyorsun, sen ağır cezalık adamsın, hatta senin idam olman lazım, sen benim düşmanlarımla anlaşıyorsun’’ ifadesi onur şeref ve saygınlığı rencide edici boyutta olmayıp nezaketsiz kaba söz niteliğindedir. (Yargıtay 4 CD E:2014/7482 K: 2014/35339 T: 08.12.2014)
• ‘’Sen zaten duygusal anlamda dengesizsin, senin psikolojin bozuk’’ şeklindeki sözlerin muhatabın onur şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp rahatsız edici, kaba ve nezaket dışı hitap tarzı niteliğindedir. (Yargıtay 18. CD E:2018/231 K: 2019/2197 T: 04.02.2019)
• ‘’Saat 09.05 :))) kat 4 yer iskele ataputa saygıda kusur yok ‘’, ‘’Bugün Atatürk’ü Anma Günü, ben de seni anıyorum, iyi ki yoksun Atatürk’’ ile ‘’Bu tiranı özlediğimizi kim söyledi, iyi ki yoksun’’ şeklindeki yazılı beyan açıkça hakaret niteliği taşıdığı ve suç oluşturan ifadeler düşünce özgürlüğü kapsamına girmemektedir. (Yargıtay 11. CD E:2019/4869 K: 2019/8859 T: 05.12.2019)
• ‘’Aşırı solcu ve ateist bir kişi’’ ifadesi onur şeref ve saygınlığı rencide edici boyutta olmayıp rahatsız edici kaba ve nezaket dışı sözler olduğu ve hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığı belirtilmiştir. (Yargıtay 18. CD E:2015/9474 K: 2015/13016 T: 09.12.2015)
• ‘’Kaynananın seni dövdüğü kadar varmış’’ şeklindeki ifade mağdurun onur şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp kaba ve incitici söz niteliğinde olup hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığı belirtilmiştir. (Yargıtay 18 CD E:2015/6493 T: 05.10.2015)
• ‘’Seni hakem yapanı’’ şeklindeki sözlerinin katılanın onur şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp rahatsız edici kaba ve ağır eleştiri niteliğinde olduğu belirtilmiştir. (Yargıtay 4:CD E:2015/5584 K:2015/6493 T: 05.10.2015)
• ‘’Niye müdahale etmiyorsunuz, kaç para aldınız, adamla ortak mı çalışıyorsunuz.’’ Şeklinde ve kaba hitap tarzı niteliğindeki sözlerin katılanların şeref onur ve saygınlığını rencide edici boyutta olmaması nedeniyle hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığı belirtilmiştir. (Yargıtay 18. CD E:2015/5558 K:2015/9544 T: 28.10.2015)
• ‘’Senin karın o.ruspu, annesi onu adamlara satıyor, internetten koca buluyor, sürtük kendini satıyor.’’ şeklindeki ifade hakaret suçu kapsamına girdiği belirtilmiştir. (Yargıtay 4. CD E: 2014/6675 K:2015/2266 T: 27.01.2015)
• ‘’Sen kadın mısın’’ kaba ve hitap tarzı niteliğinde olup katılanın onur şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmaması gerekçesiyle hakaret suçunun unsurlarının oluşmadığı belirtilmiştir. (Yargıtay 18. CD E:2019/7116 K:2020/8523 T: 22.06.2020)
• ‘’Ulan it, benimle konuşurken ağzını yıka, mert ol, Kastamonu ayısı’’ biçimindeki sözlerin katılanın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olması nedeniyle hakaret suçu olduğu belirtilmiştir. (Yargıtay 4. CD E:2015/5853 K: 2015/29903 T: 27.05.2015)
• ‘’Az önce bağırıyordun şimdi karı gibi kıvırıyorsun’’ katılanın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp nezaket sınırlarını aşan kaba sözler olarak nitelendirilmiştir. (Yargıtay 2. CD E:2020/10152 K: 2021/1959 T: 09.02.2021)
• ‘’Keşke maymundan gelselerdi.’’ biçimindeki sözlerinin rencide edici şeref ve haysiyetlerine yönelik küçük düşürücü sözler olduğu için hakaret suçu oluştuğu belirtilmiştir. (Yargıtay 2. CD E:2011/24094 K:2013/3387 T: 20.02.2013)
• ‘’Sapık, bilgisiz, zorba, hasta’’ gibi sözcüklerin katılanın şeref haysiyet ve saygınlığına saldırı niteliği olduğu gözlemlenmiştir. (Yargıtay 4. CD E:2009/11480 K:2010/3928 T: 10.03.2010)
• ‘’Tavuk, korkaklar, sizleri nasıl sindirdim’’ şeklindeki ifadeler bir bütün olarak değerlendirildiğinde katılanın şeref, haysiyet ve onurunu rencide edici boyutta olmayıp kaba ve nezaket dışı sözler olarak değerlendirilmiştir. (Yargıtay 18. CD E:2015/4475 K:2015/13021 T: 09.12.2015)
