Pamukçuk ya da tıbbi adıyla ağız mantarı, ağız boşluğunda beyaz renkli plaklar ve döküntülerle ortaya çıkan bir mantar enfeksiyonu olarak biliniyor. Sağlıklı bireylerde ağız içinde doğal olarak bulunan Candida albicans adlı mantar, bağışıklık sisteminin zayıflamasıyla birlikte kontrolsüz şekilde çoğalarak enfeksiyona yol açabiliyor. Bu durum “fırsatçı enfeksiyon” olarak tanımlanıyor.
Uzmanlara göre pamukçuk her yaşta görülebilse de özellikle bebekler, küçük çocuklar ve ileri yaştaki bireyler risk grubunda yer alıyor. Bunun yanı sıra şu özellikleri taşıyanlar pamukçuk açısından daha yüksek risk taşıyor:
Ağız kuruluğu yaşayanlar
Diyabet, lösemi, anemi gibi kronik hastalığı olanlar
HIV gibi bağışıklık sistemini baskılayan hastalıklara sahip bireyler
Antibiyotik, kortikosteroid ve bağışıklık baskılayıcı ilaç kullananlar
Kemoterapi veya radyoterapi alan kanser hastaları
Sigara ve alkol kullananlar
Diş protezi kullananlar
Pamukçuğun yaygın belirtileri arasında ağız içinde sarı-beyaz plaklar, yanma ve ağrı hissi, ağız kenarlarında çatlaklar, tat kaybı ve yutma güçlüğü bulunuyor. Bebeklerde ise huzursuzluk ve emmeyi reddetme gibi belirtiler görülebiliyor. Plakların kazınması durumunda kanama oluşabilmesi, hastalığın önemli işaretlerinden biri olarak gösteriliyor. Ağız mantarı, başka ağız içi hastalıklarla benzer belirtiler gösterebildiği için kesin tanı büyük önem taşıyor. Uzman hekimler, ağız muayenesinin yanı sıra gerekli durumlarda biyopsi ve laboratuvar tetkiklerine başvurabiliyor.
Uzmanlar, pamukçuğun önlenmesi için ağız ve diş bakımının ihmal edilmemesi gerektiğini vurguluyor. Düzenli diş fırçalama, diş ipi kullanımı, yeterli sıvı tüketimi, dengeli beslenme ve sigara–alkol gibi zararlı alışkanlıklardan uzak durulması korunmada etkili önlemler arasında yer alıyor. Ayrıca gereksiz antibiyotik kullanımından kaçınılması ve kronik hastalıkların kontrol altında tutulması da büyük önem taşıyor.
Uzmanlar ayrıca, standart ağız bakım suları yerine, yarım çay kaşığı tuzun bir bardak ılık suda eritilerek hazırlanacak karışımla günde birkaç kez gargara yapılmasının pamukçuk belirtilerini hafifletebileceği ifade ediyor. Ağız mantarının bulaşıcı olabildiği ve tedavi edilmediğinde vücut içinde daha derin bölgelere yayılabileceği uyarısında bulunan uzmanlar, bu durumun beslenmeyi zorlaştırabilecek ciddi sorunlara yol açabileceğini vurguluyor. Ağızda yanma, beyaz plaklar veya ağrı gibi belirtiler hisseden kişilerin vakit kaybetmeden diş hekimine başvurmasının, enfeksiyonun ilerlemeden kontrol altına alınması açısından büyük önem taşıdığı belirtiliyor.
