Birleşmiş Milletler İşgal Altındaki Filistin Toprakları Hakkında Bağımsız Uluslararası Soruşturma Komisyonu’nun BM İnsan Hakları Konseyi’nin 60. Oturumu kapsamında yayımlanan raporunda, 7 Ekim 2023’ten bu yana Gazze ve işgal altındaki Filistin topraklarında yaşanan olaylar incelendi. Raporda, İsrailli yetkililer ile güvenlik güçlerinin, 1948 Soykırım Suçunun Önlenmesi ve Cezalandırılması Sözleşmesi’nde tanımlanan beş soykırım eyleminden öldürme; ağır bedensel veya zihinsel zarar verme; yaşam koşullarını kasıtlı olarak kötüleştirme; doğumları engellemeye yönelik tedbirler olmak üzere dört eylemi gerçekleştirdiği sonucuna varıldığı belirtildi.
Devlet ve yetkililerin sorumluluğu vurgulandı
Rapor, İsrailli siyasi ve askeri liderlerin eylemlerinin devlet adına atfedilebileceğini ve bu nedenle İsrail devletinin soykırımı önlemede, soykırım işlemesinde ve faillerin cezalandırılmamasında sorumlu olduğu değerlendirmesine yer verdi. Komisyon ayrıca Cumhurbaşkanı Isaac Herzog, Başbakan Binyamin Netanyahu ve eski Savunma Bakanı Yoav Gallant’ın soykırımı kışkırttıkları ve yetkililerin bu kışkırtmayı cezalandırmadığı sonucuna ulaştığını bildirdi.
“Soykırım tespit edildi, uluslararası toplum harekete geçmeli”
Komisyon Başkanı Navi Pillay, rapora ilişkin açıklamasında, Gazze’deki eylemlerin Soykırım Sözleşmesi kriterlerini karşıladığını ve sorumluluğun en üst düzey yetkililere ait olduğunu vurguladı. Pillay, uluslararası toplumun duruma sessiz kalmasının suç ortaklığına denk geleceğini belirterek, “Tüm devletler, Gazze’deki soykırımı durdurmak için makul ölçüde ellerinde bulunan tüm araçları kullanma konusunda yasal bir yükümlülük altındadır” dedi.
Üye ülkelere ve şirketlere yönelik tavsiyeler
Raporda BM üyesi ülkelere, soykırım eylemlerinin işlenmesinde kullanılabilecek silah ve teçhizat transferlerini durdurma çağrısı yapıldı. Ayrıca, topraklarında bulunan kişi ve şirketlerin soykırıma doğrudan veya dolaylı katkı sağlamalarını engellemek üzere soruşturmalar ve yasal işlemler başlatılması tavsiye edildi. İsrail’e ise ablukayı kaldırma, insani yardımın engelsiz erişimini sağlama ve açlık politikasına son verme çağrısı tekrarlandı.
Soruşturma kapsamı ve önerilen adımlar
Komisyonun 7 Ekim 2023’ten itibaren yürüttüğü soruşturmada, İsrailli sivil ve askeri yetkililerin ifadeleri ile güvenlik güçlerinin uygulamalarının soykırım niyetini gösterdiği ifade edildi. Rapor, soykırım iddialarının araştırılması ve sorumluların uluslararası hukuk çerçevesinde hesap vermesi için derhal harekete geçilmesini öneriyor; ayrıca BM üyesi devletlerin gerekli tedbirleri alması çağrısında bulunuyor.
Raporun yayımlanmasının ardından takip edilmesi beklenen süreçler arasında BM organlarının ve uluslararası yargı mekanizmalarının tavsiye ve kararlarının değerlendirilmesi, üye devletlerin olası yaptırım ve transfer kısıtlamaları ile adli süreçlerin başlatılması yer alıyor. Raporun yankıları ve resmi tepkiler önümüzdeki günlerde netleşecek.